Masterclasses beslaan meerdere weekends, die ook los te volgen zijn.
Hannah Arendt. Denken buiten de orde
Denken, willen en oordelen, tevens de titels van de drie delen van de trilogie Het leven van de geest, vormen voor Arendt de kernactiviteiten van onze geest. Daarin stelt ze lastige, fundamentele vragen die inbreken op de economische orde. Maar de menselijke geest herbergt ook onze creativiteit, zodat we nieuwe werelden kunnen scheppen. In deze verdiepende masterclass van zes weekends lees en bespreek je dit filosofische meesterwerk met Dirk De Schutter en Laurens ten Kate.
Weekends:
Denken I
20 en 21 januari 2024
Heeft denken nut? Hoe verhoudt ons denken zich tot ons handelen? Leidt gedachteloosheid tot het kwaad? Kunnen we door na te denken het kwaad buiten de deur houden? In dit weekend van de verdiepende masterclass met Dirk De Schutter en Laurens ten Kate lees en bespreek je het eerste deel − Denken − uit Arendts meesterwerk Het leven van de geest.
Denken II
3 en 4 februari 2024
Heeft denken nut? Hoe verhoudt ons denken zich tot ons handelen? Leidt gedachteloosheid tot het kwaad? Kunnen we door na te denken het kwaad buiten de deur houden? In dit weekend van de verdiepende masterclass met Dirk De Schutter en Laurens ten Kate lees en bespreek je het eerste deel − Denken − uit Arendts meesterwerk Het leven van de geest.
Willen I
16 en 17 maart 2024
Bestaat de vrije wil, en wat betekent het om te willen? In dit weekend van de verdiepende masterclass met Dirk De Schutter en Laurens ten Kate lees en bespreek je het tweede deel − Willen − uit Arendts meesterwerk Het leven van de geest.
Willen II
20 en 21 april 2024
Bestaat de vrije wil, en wat betekent het om te willen? In dit weekend van de verdiepende masterclass met Dirk De Schutter en Laurens ten Kate lees en bespreek je het tweede deel − Willen − uit Arendts meesterwerk Het leven van de geest.
Oordelen I
25 en 26 mei 2024
Wat is oordelen? In dit weekend van de verdiepende masterclass met Dirk De Schutter en Laurens ten Kate lees en bespreek je het derde deel − Oordelen − uit Arendts meesterwerk Het leven van de geest.
Oordelen II
22 en 23 juni 2024
Wat is oordelen? In dit weekend van de verdiepende masterclass met Dirk De Schutter en Laurens ten Kate lees en bespreek je het derde deel − Oordelen − uit Arendts meesterwerk Het leven van de geest.
Seneca. Stoïcijnse lessen van een filosoof, staatsman en mysticus
De verhandelingen, brieven, tragedies en natuurwetenschappelijke werken van de stoïcijn Seneca bieden al tweeduizend jaar inspiratie, troost en … controverse. Van Seneca leren we weinig waarde te hechten aan externe zaken, het goede na te streven en kalm te leven. Tijdens deze masterclass bestuderen we Seneca’s werk in het licht van de stoïcijnse filosofie in het algemeen. Ook richten we ons op de zogenaamde ‘spirituele oefeningen’, klassieke technieken die bijdragen aan het goede leven. Met Dennis de Gruijter.
Weekends:
Stoïcisme als een manier van leven
14 en 15 september 2024
Volgens Seneca ligt geluk niet in bezit, status of reputatie, maar in een sterk karakter en een juiste manier van leven. Maar hoe ontwikkel je dat karakter en vind je de juiste manier? In deze masterclass bestuderen we Seneca’s uiteenzetting van de stoïcijnse filosofie als een manier van leven.
Woede, apatheia, eupatheia
12 en 13 oktober 2024
De stoïcijnen geloven dat passies innerlijke verstoringen zijn die een goed, rechtvaardig leven in de weg staan. Woede is volgens hen de schadelijkste passie. Seneca wijdt er vele brieven en bijna al zijn tragedies aan, en toont hoe we verwarring kunnen omzetten naar weldadige gevoelens.
Vriendschap, dankbaarheid, medemenselijkheid
16 en 17 november 2024
Seneca bevond zich in het centrum van de keizerlijke macht, met alle verleidingen en risico’s die daarbij komen kijken. Hoe stel je jezelf op in een wereld die bestaat uit ‘voor wat hoort wat’ en waar anderen je voor hun karretje proberen te spannen?
Leren sterven
21 en 22 december 2024
Voor Seneca is de angst voor de dood het fundament van alle andere angsten: neem die angst weg en ook de rest verdwijnt als sneeuw voor de zon. Maar hoe doe je dat? En wat heeft dat met filosofie te maken? Is leren sterven een morbide ontkenning van het leven of is het leven een naïeve ontkenning van de dood?
Leven volgens de natuur
18 en 19 januari 2025
Volgens de stoïcijnen is het universum een bezielde, doelgerichte godheid waarin alles intiem met elkaar is verbonden. Volgens Seneca is het mogelijk deze intimiteit te ervaren door te filosoferen. We bestuderen zijn werken over het universum en het mysterie van het bestaan. Ligt hier een manier om ons opnieuw te verhouden tot de natuur?
Martha Nussbaum
Martha Nussbaum is in Nederland een van de meest gelezen denkers van onze tijd. Haar werk kan worden omschreven als een opvoeding tot (mede)menselijkheid met aandacht voor de rol van emoties en de narratieve verbeelding bij morele oordeelsvorming en als een oproep om met z’n allen te zorgen voor een rechtvaardige en menswaardige samenleving waarin een ieder de kans krijgt zijn vermogens (‘capabilities’) volledig te ontwikkelen. In deze masterclass met Jan Flameling bespreken we Nussbaums werk.
Weekends:
De broosheid van ons bestaan
9 en 10 november 2024
We maken kennis met Martha Nussbaum, door een korte schets van de ontwikkelingen in haar werk. Vervolgens besteden we uitgebreid aandacht aan haar boek De breekbaarheid van het goede, dat haar in één klap bekendheid bezorgde. In dit werk behandelt zij drie antwoorden in de Oudheid (van de tragedieschrijver, Plato en Aristoteles) op de vraag hoe zich te verhouden tot het (nood)lot.
Filosofie als levenskunst
14 en 15 december 2024
We besteden aandacht aan Nussbaums boek The therapy of desire waarin ze de hellenistische filosoof omschrijft als een geneesheer met een bepaalde opvatting van gezondheid, een diagnose van de oorzaken van de ziekte en een daarbij passende therapie. Volgens Nussbaum boden de drie belangrijke hellenistische scholen: het epicurisme, de Stoa en het scepticisme drie van elkaar verschillende therapieën (hedone, apatheia of epoche) aan.
Voelen, verbeelding, onderwijs
11 en 12 januari 2025
Martha Nussbaum vertelt ons hoe literaire teksten – naast onze rationele vermogens – ook onze verbeelding, empathie en emoties aanspreken en bijdragen aan de ontwikkeling van het vermogen jezelf (a) aan een kritisch onderzoek te onderwerpen, (b) als een wereldburger op te vatten en (c) in de schoenen van een ander persoon te verplaatsen.
Streven naar een rechtvaardige samenleving
8 en 9 februari 2025
We maken kennis met Nussbaums theorie van rechtvaardigheid: de ‘capability approach’, onder meer door passages te lezen uit haar boek Mogelijkheden scheppen. We lezen hoe zij ‘capabilities’: elementaire, inwendige en gecombineerde, omschrijft en tien ‘capabilities’ beschouwt als ‘drempel’ naar een menswaardig leven. Ook bespreken we de ‘duurzame ontwikkelingsdoelstellingen’ van de Verenigde Naties en lezen we passages uit het boek Donuteconomie van Kate Raworth.
Gerechtigheid voor dieren
8 en 9 maart 2025
We bespreken Nussbaums boek Gerechtigheid voor dieren waarin zij het volgende aan de orde stelt: ‘Overal zijn dieren in gevaar. Of het nu gaat om de gruwelijke mishandeling in de vleesindustrie, de jacht, de vernietiging van de natuurlijke omgeving of de verwaarlozing van huisdieren: de positie van dieren vraagt dringend om een wereldwijd ethisch reveil’.